پیران گاه

پیر
واژه "پیر" به رازوران (:عارفان) در ایران باستان می گفتند. پیر نام نخستین مرتو(:انسان) کیومرث است. واپسین گام در رازوری آیین مهر نیز "پیر" نامیده می شود.


 پیران_گاه
شش جایگاه به نام پیر یاپیرون (نیایشگاه، زیارتگاه) در یزد وشهرهای پیرامون آن ازدیرباز به یادگار مانده است. (پیر سبز چکچکو، پیر هریشت، پیرنارکی، پیر بانوپارس، پیر نارستانه وستی پیر) باور ترادادی (:سنتی) برخی از زرتشتیان بر این است که اینان جایگاه ناپدید شدن و جان باختن دختران یا نزدیکانی از خانواده یزدگرد سوم، پادشاه پایان دوران ساسانی بوده که به هنگام تک (:حمله) تازیان به ایران، همه فرار کرده وهریک به سوی دشت وکوهی پناه برده ودر دامنه کوهی از دیده پنهان گشته اند که اکنون جایگاهی سپند (:مقدس) به شمار می آیند. روشن اندیشان زرتشتی این باور را به چند شوه (:دلیل)نمی پذیرند.

چنانچه نیاز باشد تا آرامگاه یادبودی برای بزرگان ونام آوران باستانی به یادگار مانده باشد. تا براو آفرین گفته شود. همانا کسانی مانند: آریوبرزن، رستم فرخزاد، مازیار غارن، بابک خرمدین، آرش کمانگیر و...باید باشد که با فداکردن جان خویش در پی سرافرازی ایران ایستادگی کردند.

چرا این نیایشگاه ها تنها در یزد جای گرفته اند با نگرش به این که شکست ساسانیان و فرار بازماندگان دوران یزدگرد، از تیسفون بوده که چندین کیلومتر ازاین استان دور است چگونه در همان نزدیکی ها به کوه پناه نبرده اند.

واژه ای "پیر" یادآور گام فرجام (:آخر) پدیده رازوری (:عرفان) در آیین مهر بوده است. چنین نیایشگاه هایی به نام پیر در شهر های دیگر نیز یافت می شود. بی بی شهربانو در شهر ری و پیر شالیار در کردستان که همانند آنهاست به ویژه اینکه همه در دامنه کوه و کنار چشمه آب برپا شده اند که یادآور زایندگی آناهیتا، ایزد بانوی پاک می باشند و به سوی خاور (:شرق) بناشده تا پیروان آیین مهر پس از سپیده بامدادی وزایش مهر (:روشنایی خورشید) به نیایش بپردازند.

پیشینه (:قدمت) نیایشگاه و پیرهای زرتشتی در یزد با نگرش دانش زمین شناسی به هزاران سال پیش از دوران ساسانی بر می گردد بنابراین اززمان ساسانی پدیدار نشده اند. 

در هیچ نوشته از گاهداد (:تاریخ)نیامده که یزدگرد سوم به هنگام فراراز تیسفون دختر و فرزندانی جوان و توانا داشته باشد تا بتوانند از مرز باختری ایران تا میان کشور، استان یزد را پیموده باشند. 

در نوشته ها آمده که یزد گرد سوم به هنگام جان باختن اندکی بیش از بیست سال داشته است. چگونه می تواند چند دختر بزرگ نیز از خود داشته باشد که هریک اسب سواری ماهر بوده تا اینهمه کوه ودشت را تا یزد پیموده باشند.
باور دانش پسند این است که پیر ها، هریک نیایشگاه های مهر وناهید بوده اند. مهر وآناهیتا، پس از زرتشت نیز همچنان ارزشمند بوده، زیرا سرودهای سپند مهر یشت و آبان یشت همچنان در اوستا به یادگار مانده است.

 زرتشتیان هیچگاه مزار کسی را هرچند نام آور باشد، جایگاهی سپند ندانسته اند تابرآن راز ونیاز کنند.
پیرانگاه ها جایگاهی باارزش برای گرد هم آیی ، نیایش، دیدار وآشنایی همگانی، دادودهش، رایزنی برای رسیدن به زندگی بهتر وداشتن شادمانی گروهی بوده که همچنان پایدار مانده است.

برگرفته از نسک یادگار دیرین
نگارش کورش نیکنام