اتشکده (چهار طاقی) گیلان کشه
آتشکده (چهار طاقی) گیلان کشه در بخش جنوبی روستای گیلان كشه و روی
بلندی‌های مشرف بر رودخانه گیلان كشه
استان زنجان قرار دارد. نقشه بنا شامل یک فضای راست‌گوش و گنبددار و از سمت
جنوب دارای یک ایوان كوچک طاق‌دار است. نقشه بنا از بیرون به استثنای ایوان، مربع
و از داخل تقریبا چلیپایی است. ورودی بنا از سمت جنوب و از طریق درگاهی كوچک است
كه در دیوار انتهایی ایوان تعبیه شده است. در سمت شرق بنا و چسبیده به آن درست در
كنار ایوان ورودی، بقایای پلكانی وجود دارد كه به احتمال زیاد در گذشته از طریق آن
دسترسی به قسمت بالایی بنا ممکن می‌شده است.
در
اضلاع داخلی بنا طاق نماهایی با قوس جناغی كار شده که استفاده از این عناصر نقشه
فضای داخلی را به چلیپایی تبدیل كرده است. در بالای هر یک از طاق نماها طاقچه‌های
كوچک مثلثی ساخته شده است. گنبد نیم‌كره‌ای بنا به وسیله چهار فیل‌پوش روی پلان
مربعی بنا ساخته شده است. مصالح استفاده شده در بنا، قلوه سنگ و ملات گچی و آهكی
است. مردم محلی معتقدند كه این بنا آتشكده‌ای از دوران پیش از اسلام است. کارکرد
چهار طاقی‌ها هنوز هم به‌طور حتمی و قطعی ثابت نشده است. اما به‌طور کلی در چهار
طاقی‌ها انجام مراسم‌های دینی خاص و تشخیص امور نجومی، تقویمی و خورشیدی انجام می‌گرفته
است. بنای چهار طاقی طبق گفته منابع تاریخی، با کاربری ویژه آتشکده ساخته شده و
اثرات روشن کردن آتش در آن‌ها باقی مانده است. بناهای چهار طاقی بسیار ساده بوده و
در ظاهر، تمام چهار طاقی‌ها ایران شباهت بسیاری زیادی به هم دارند