حفظ همبستگی اجتماعی زرتشتیان در دوران کرونا
بهنام مرادیان
بیماری کرونا به طور ناگهانی مسیر زندگی اجتماعی کل جهان را
دگرگون کرد و به ما انسان‌های مغرور نشان داد چه قدر سبک زندگی
ما شکننده و آسیب‌پذیر است. کرونا،
همه روابط اجتماعی را دستخوش تغییر و دگرگونی کرد. مانند
یک جنگ بزرگ، مانند یک زلزله عظیم یا یک رویداد سیاسی مثل انقلاب.
جامعه زرتشتیان در سرتاسر جهان هم به مانند کشورهایشان از
آسیب این بیماری، در امان نماند. به جز تلفات جانی
که به نسبت جمعیت زرتشتیان، کم هم نبود، یک آسیب کلان هم در اثر کرونا به جامعه
زرتشتیان وارد شد. آن هم تضعیف روابط
اجتماعی بود. امکان دیدارهای
دوره‌ای به بهانه آیین‌های
گوناگون از دست رفت و ارتباطات چهره به چهره به کمینه رسید. جامعه
زرتشتیان که به سبب جمعیت کم، پراکندگی بالایی دارد و در شهرهای مختلف و پراکنده
زندگی می‌کند، در این شرایط، همان فرصت‌های
محدود ارتباط را از دست داد.
یک جامعه با ارتباط و پیوند بین اعضایش هستی می‌یابد. حال
که عنصر ارتباط، مورد تهاجم یک ویروس قرار گرفته است، چگونه می‌توان
همبستگی و پیوندهای اجتماعی جامعه زرتشتیان را حفظ کرد؟
در این نوشته می‌خواهیم به جای یاس
و ناامیدی، فرصت‌ها را در میان این تهدیدها جستجو کنیم
و ببینیم آیا «عدو می‌تواند
موجب خیر شود»؟
از فضای مجازی بیشترین بهره را ببریم
زمانی که امکان دیدار حضوری وجود دارد، جایگزین کردن آن با
فضای مجازی، یک آفت ارتباطی تلقی می‌شود. اما
اکنون که تنها گزینه، ارتباط مجازی است، باید از آن بیشینه استفاده را کرد. خوشبختانه
به یاری دسترسی زیاد اینترنت و همچنین ابزارها و نرم‌افزارهای
متنوع، هر نوع ارتباط دیداری و شنیداری ممکن و در دسترس است. پس
باید با جدیت و پشتکار برای فضای مجازی تولید محتوا کنیم و مشارکت اجتماعی را در
فضای مجازی، بازآفرینی کنیم.
چاپ یک کتاب یا مجله به صورت فیزیکی و کاغذی، هزینه‌بر
و زمانبر است. اما تولید و توزیع
نسخه الکترونیکی آن بسیار آسانتر و کم‌هزینه‌تر
است. پس اکنون این فرصت وجود دارد که مطالعه
به صورت الکترونیکی را به صورت عادت و فرهنگ ترویج کرد و گسترش داد. چاپ
کتاب‌های درسی دینی در ایران برای گروه
تالیف کتاب‌های درسی زرتشتی که بنده افتخار
سرپرستی آن را بر دوش داشته‌ام، همواره یک معضل اقتصادی بزرگ بود. اما
اکنون که فضا مسیرسازی (کانالیزه) شده،
باید به قدرت به سمت کتاب‌های الکترونیکی و چندرسانه‌ای
حرکت کنیم.
در فضای مجازی مشارکت اجتماعی را بازآفرینی کنیم
شبکه‌های اجتماعی همیشه به عنوان فضایی
شناخته می‌شد که افراد را از ارتباط واقعی و
حقیقی باز می‌داشت. اما
امروز که تنها گزینه ارتباطی پیش رو است، باید حضور پررنگی در آن داشته باشیم. عنصر
مشارکت در این جریان اهمیت زیادی دارد. همانطور که در یک
جمع، اگر کسی حرف نزند و مشارکت نکند، وارد فرایند ارتباط نمی‌شود،
در فضای مجازی باید بتوانیم مشارکت جامعه در تولید محتوا را افزایش دهیم. مفهومی
در بازارورزی دیجیتال (Digital marketing) وجود
به نام UGC: User Generation
Content یا محتوای تولیدشده توسط کاربر. نهادهای
اجتماعی و فرهنگی مانند انجمن‌ها ممکن است بخواهند برای غنی‌تر
شدن ارتباط مجازی دست به تولید محتوا بزنند. اما
باید توجه داشت که رسانه‌های مجازی ما تبدیل به یک سخنگوی یک
سویه (متکلم وحده) نشوند
و همه جامعه را درگیر تولید محتوا کنند. یک مادربزرگ یا
پدربزرگ، می‌تواند به کمک نوه‌اش
یک ترانه زرتشتی قدیمی یا خاطره‌ای از دوران کودکی را در لایو
اینستاگرام صفحه انجمن زرتشتیان ایالت یا شهر بگذارد یا نونهالی که زبان فارسی یا
از آن بهتر گویش دری را آموخته، داستانی را بخواند و ....
مهم این است که حضور و مشارکت همه همکیشان در همه مقاطع سنی
را در فضاهای مجازی اجتماعی داشته باشیم. پیش از این شاید به
دلیل کمبود زمان و فاصله‌های زیاد، امکان حضور همه فراهم نبود. ولی
حالا همه بخشی از روزشان را در فضای مجازی سپری می‌کنند. پس
می‌توان از این فرصت استفاده کرد و
همکیشانی را که مدت‌ها بود از جامعه دور افتاده بودند را
دوباره به ارتباطات اجتماعی بازگرداند.
با محتوای جذاب، نونهالان و نوجوانان را جذب کنیم
آموزش فرهنگی و هویتی نسل آینده، در این میان اهمیت زیادی
دارد و فضای فرهنگی که ما در دنیای مجازی ایجاد می‌کنیم
باید از همه چیزهای هیجان‌انگیز دیگر، جذاب‌تر
باشد. همانطور که در کتاب‌های
درسی باید تلاش کنیم محتوای کتاب‌ها جذاب باشد، این موضوع در فضای مجازی
هم وجود دارد. پس نیاز است از همه
توانایی‌ها و ظرفیت‌هایمان
استفاده کنیم تا حضور جذابی در فضای مجازی داشته باشیم. شعر،
داستان و جلوه‌های دیداری با کیفیت، می‌تواند
کمک کند تا نظر نسل کودک و نوجوان را به سوی فرهنگ ایرانی و زرتشتی جلب کنیم.
درباره نویسنده:
بهنام مرادیان
سرپرست گروه نگارش کتاب‌های
درسی دینی زرتشتی پایه‌های اول تا هشتم
پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی میان‌رشته‌ای و مهارت‌های زندگی